Maurizio (agintaria)
| Maurizio (agintaria) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
  Irudi gehiago | |||||||||
582ko abuztuaren 14a - 602ko azaroaren 27a ← Tiberio II.a - Fokas →
| |||||||||
| Bizitza | |||||||||
| Jaiotzako izen-deiturak | Φλάβιος Μαυρίκιος Τιβέριος Αὔγουστος | ||||||||
| Jaiotza | Arabissus (en)  , 539 | ||||||||
| Herrialdea |  Bizantziar Inperioa | ||||||||
| Lehen hizkuntza | Erdi Aroko greziera | ||||||||
| Heriotza | Harbor of Eutropius (en) , 602ko azaroaren 27a (62/63 urte) | ||||||||
| Hobiratze lekua | Monastery of Saint Mamas (en) | ||||||||
| Heriotza modua | giza hilketa: burugabetzea | ||||||||
| Familia | |||||||||
| Aita | Paul | ||||||||
| Ezkontidea(k) | Constantina (en) (582 - 602) | ||||||||
| Seme-alabak | ikusi
| ||||||||
| Anai-arrebak | ikusi
| ||||||||
| Familia | ikusi
| ||||||||
| Leinua | Justinian dynasty (en) | ||||||||
| Hezkuntza | |||||||||
| Hizkuntzak | Erdi Aroko greziera | ||||||||
| Jarduerak | |||||||||
| Jarduerak | buruzagi militarra, politikaria eta Enperadorea | ||||||||
| Santutegia | |||||||||
| Azaroaren 28 | |||||||||
| Zerbitzu militarra | |||||||||
| Adar militarra | Bizantziar armada | ||||||||
| Gradua | magister militum per Orientem (en) | ||||||||
| Parte hartutako gatazkak | Maurice's Balkan campaigns (en) Avar–Byzantine Wars (en) Byzantine–Sassanid War of 572–591 (en) Sasanian Civil War of 589–591 (en) | ||||||||
| Sinesmenak eta ideologia | |||||||||
| Erlijioa | Chalcedonian Christianity (en) | ||||||||
Flavio Maurizio Tiberio edo Maurizio I.a (Konstantinopla, K. o. 539 – 602ko azaroaren 27a) Bizantziar Inperioko agintaria 582 eta 602 urteen artean. Kudeatzaile aparta izan arren ezin izan zuen Justiniano I.aren inperioaren desegitea aldi batez baino ekidin. Kapadozian jaioa Tiberio II.ak bere oinordeko izendatu zuen hil baino astebete lehenago. Tiberio pozoitua izan zela uste da.
Kanpo politika
Persia eta Bizantzioren arteko bakea
Tronuratu eta handik gutxira pertsiarren arteko boterea lortzeko oinordekotza gerran parte hartu zuen. 590 urtean estatu kolpe baten bidez Hormisdas Persiako Sha-ari boterea kendu eta erail egin zuten. Hormisdasen seme Kosroesek Bizantziora jo zuen babes bila. Mauriziok Kosroesi Persiako agintea lortzeko laguntza eskaini zion eta handik urte betera Kosroes II.a izenarekin koroatu zuten. Maurizioren laguntzaren truk Kosroesek Armeniako zati bat, ekialdeko Mesopotamia eta Daras eta Martiropolis hiriak eman zizkion. Lurralde kontzesioez gain Persia eta Bizantziok bake akordio bat sinatu zuten Maurizioren agintaldi osoan bi inperioen arteko bakea bermatuko zuena.
Abaro eta eslaviarrak
Danubio aldeko mugetan ez zen ordea ekialdean bezalako bakerik. Abaroek eta tribu eslaviarrek Balkanak eraso eta inbaditu nahian zebiltzan sarraski ugari gauzatuz. Danubio eta Sabe ibaien arteko gotorlekuak suntsitu zituzten baita eskualde osoan bizantziarren defentsak deuseztu. 584 eta 586. urteetan Tesalonika eraso zuten baita Peloponeso bertaraino iritsi. Persiarrekin bake ituna sinatu ostean Maurizio Balkanetako gatazka argitzearren aritu zen. Ekialdeko mugetako zenbait tropa Balkanetara bideratu zituen eta eskualde hartako armadaren agintea Prisko eta Petri jeneralei eman zien. Prisko eta Pedrok arrakastatsuak izan ziren zenbait kanpaina burutu zituzten Balkanetan eta Danubioko frontea egonkortu eta baretzea lortu zuten abaroak ibaiaren beste hertzera itzultzea lortuz. 595. urtean Priskok Danubioa zeharkatu eta han ere abaroak garaitzea lortu zuen. Balkanetako gerra hauek, hala ere, inperioaren errekurtsoak xahutu zituzten.
Lonbardo eta berebiarrak
Italia iparraldeko lonbardoak heuren arteko hika mikak alde batera utzi eta Autario erregearen inguruan batu ziren 584. urtean. Mauriziok Pelagio II.a Aita Santuaren laguntzarekin frankoek Lonbardia erasotzea lortu zuen Italia iparraldeko mehatxua ezereztu. Bide batez Italiako eskualde txiki baten kontrola lortu zuen gainera, Ravenako exarkatua hain zuzen ere. Ravenako exarkatuak Erroma eta Ravena arteko via Flaminiaren inguruko eskualdea hartzen zuen baita Venezia, Genova eta Napolesgo hiriak. 585. urtean Esmaragdo exarkak lonbardiarrekin bake akordio bat lortu zuen non lombardiarrek exarkatuko mugak errekonozitzen zituzten. Afrika iparraldean berebiarren matxinada gertatu zen urte haietan Mauriziok deuseztatzea lortu zuena, eskualdeko kudeaketa hobetzeko Kartagoko exarkatua sortu zuen.
Bisigodoak
599. urte inguruan bisigodo eta bizantziarren arteko guda labur bat izan zen iberiar penintsulan. Bisigodoen buruzagia Rekaredo I.a zen eta ziurrenik bere aurrekari Leobigildok Bizantzioren kontra lorturiko arrakastak errepikatu nahian zebilen. Oraingo honetan ordea bisigodoek guda galdu zuten eta horrela Bizantziok Malaga eta Cartagena arteko kostaldea lortu zuten, zenbait iturriren arabera Gibraltarko itsasartearen kontrola lortu zuten ordea. Guda honen ostean bizantziarrek penintsulan zuten hiriburuari, Kartago Spartariari, harresi berria eraiki zioten.
Barne politika
Mauriziok bizantziar inperioaren desegitea ekiditeko neurri ugari hartu zuen. Administrazioa berrantolatu eta inperioaren boterea sustraitu nahian aritu zen.
Inperioaren berrantolaketaren barnean Mauriziok banaketa administratibo berri bat sortu zuen, exarkatuena. Bizantzioren boterea arriskuan zegoen eskualdeetan exarkatuak sortu zituen, Afrika iparralde eta Italian. Exarkatu hitza grezieratik eratorria da eta kanpoaldeko probintzia esan nahi du. "Kanpoaldeko probintzi" hauek autonomi maila garatua zuten oso bai zibil baita militarki ere. Exarkatuen bidez Mauriziok inperioa deszentralizatu nahi izan zuen boterea probintzia urrunetatik gertuago egon zedin. Exarkatuen zuzendariei exarka zeritzaien eta oso garrantzitsuak izan ziren inperioan. Mauriziok 597 urtean gaixotasun batek jota badaezpada testamentua idatzi zuenean inperioa Teodosio seme nagusiari uzten bazion ere bere beste seme Tiberiori mendebaldeko exarkatuen, Italia eta mendebaldeko irlen buruzagitza eskaintzen zion, azkenean ez zen hil ordea.
Armadari dagokionean aurreko Schola Palatinae-en ordez Optimateak sortu zituen, gudari unitate berri bat. Buzelarioak, jeneralen guardiak zeinak ekipamendu oberena eta soldata altuena zuten, kanpainako armadaren baitan txertatu zituen. Beste aldaketa bat mugak zaintzen zituzten guardei dagokie, hau da limitanei-ei, garai hartan ia guztiz desagertu baitziren.
Tronuaren galera
Maurizioren agintean zehar ez zen apenas bake aldirik izan aldioro sortzen baitziren guda berriak han-hemenka. Betebehar militarrek inperioaren ekonomia asko ahuldu zuten eta diru eskasiak tropen matxinadak sortu zituen. 588. urtean ekialdeko eskualdeetan arrazoiak murriztu zituzten, soldaduen soldataren zati bat material eta uniformeengatik aldatu zuten, eta honen ondorioz zenbait matxinada izan zen. 599an abaroek preso zituzten 12.000 gudari bizantziar exekutatu zituzten inperioak hauen truke diru-sari bat pagatzeari uko egin zionean. Azkenik 602 urtean Mauriziok Balkanetako armadak negua Danubioa baino haratuago igaro zezala agindu zuenean gudariak matxinatu eta Konstantinopla setiatzera joan ziren Fokas zenturioiaren agindupean. Mauriziok zenbait senideek saldu egin zutelakoan bere seme Teodosio eta aitaginarreba Germano atxilotu zituen. Teodosio publikoki zigortu zuen, Germanok ordea Santa Sofiako elizara ihes egin zuen babes bila. Aurrekoek hirian erreboltak sortu zituzten eta Mauriziok bere emazte eta zortzi semeekin Marmarako itsasoa gurutzatu zuen Nikomediara babes bila joateko. Teodosio edo Teodosio zela zihoen gizon batek Pertsiara alde egin zuten Kosroes II.aren laguntzarekin tronua lortu nahian eta horrela Kosroes II.ak Bizantzioren kontrako gerrari ekin zion.[1] Fokasen tropak Konstantinoplara sartu zirenean Maurizio atxilotzeko agindua igorri zen eta behin atxilotu zutenean bai bera eta baita bere zortzi semeak exekutatu egin zituzten. Maurizio burua galdu aurretik bere semeen erailketa ikustera behartu zutela esan ohi da. Fokas bihurtu zen orduan agintari bere lehen ekintzetako bat Maurizioren gorpua kristauki lurperatzea izan zelarik. Fokasek indarkeriaz aginduko zuen.
Mauriziok strategikon izeneko hamabi aleetako idazki militar bat idatzi zuen bere esperientzietan oinarrituz. Bigarren mundu gerra aurretik armada mota ezberdinen (itsasokoa eta lurrekoa) taktika konbinatuari buruz idatziriko obra nagusietako bat dugu. Zenbait adituen ustez strategikona ez litzateke Maurizioren lana bere jeneral batena baizik.
Maurizio kristau ortodoxoen saindua da baita ere.
Erreferentziak
| Aurrekoa Tiberio II.a | Bizantziar agintaria 582 -602 | Ondorengoa Fokas |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Maurizio (agintaria)  |
- i
- e
- a
Erromatar eta bizantziar enperadoreak
27 BC – 235 AD
235–284
- Maximino Trax
- Gordiano I.a eta Gordiano II.a
- Pupieno eta Balbino
- Gordiano III.a
- Filipo Arabiarra eta Filipo II.a
- Dezio eta Herenio Etrusko
- Hostiliano
- Treboniano Galo eta Volusiano
- Emiliano
- Valeriano
- Galieno, Salonino eta Valeriano II.a
- Klaudio Gotiko
- Kintilo
- Aureliano
- Tazito
- Floriano
- Probo
- Karo
- Karino eta Numeriano
Galietako enperadoreak:- Postumo
- (Leliano)
- Mario
- Viktorino
- (Domiziano II.a)
- Tetriko I.a eta Tetriko II.a
284–395
- Diokeziano (inperio osoa)
- Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea)
- Diokeziano (ekialdea) eta Maximiano (mendebaldea) eta Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (West)
- Galerio (ekialdea) eta Konstantzio Kloro (mendebaldea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea)
- Galerio (ekialdea) eta Severo II.a (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea)
- Galerio (ekialdea) eta Maxentzio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea)
- Galerio (ekialdea) eta Lizinio (mendebaldea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea)
- Maxentzio (bakarrik)
- Lizinio (mendebaldea) eta Maximino Daia (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (bere burua aldarrikatua) eta Valerio Valente
- Lizinio (ekialdea) eta Konstantino I.a Handia (mendebaldea) eta Lizinio II.a, Konstantino II.a eta Krispo
- (Martiniano)
- Konstantino I.a Handia (inperio osoa) eta Krispo
- Konstantino II.a
- Konstante
- Magnentzio eta Dezentzio
- Konstantzio II.a eta Vetranio
- Juliano Apostata
- Joviano
- Valentiniano I.a
- Valente
- Graziano
- Valentiniano II.a
- Magno Maximo eta Flavio Viktor
- Teodosio I.a Handia
- (Flavio Eugenio)
395–480
- Honorio
- (Konstantino III.a eta Konstantzio II.a)
- Konstantzio III.a
- Joan, mendebaldeko usurpatzailea Ravenan
- Valentiniano III.a
- Petronio Maximo eta Paladio
- Avito
- Maioriano, Libio Severo, Antemio eta Olibrio
- Glizerio
- Julio Nepote (de iure)
- Romulo Augustulo (usurpatzailea)
Bizantziar Inperioa
395–1204
- Arkadio
- Teodosio II.a
- Pulkeria
- Martziano
- Leon I.a
- Leon II.a
- Zenon I.a (1. agintaldia)
- Basilisko eta Marko
- Zenon I.a (2. agintaldia)
- Anastasio I.a
- Justino I.a
- Justiniano I.a
- Justino II.a
- Tiberio II.a
- Maurizio eta Teodosio
- Fokas
- Heraklio
- Konstantino III.a
- Heraklonas
- Konstante II.a
- Konstantino IV.a eta Heraklio, Tiberio eta Justiniano II.a
- Justiniano II.a (1. agindaldia)
- Leontzio
- Tiberio III.a
- Justiniano II.a (2. agintaldia) eta Tiberio
- Filipiko
- Anastasio II.a
- Teodosio III.a
- Leon Isauriarra
- Konstantino V.a
- Artabasdo
- Leon IV.a Khazariarra
- Konstantino VI.a
- Irene
- Nizeforo I.a
- Estaurazio
- Mikel I.a Rangabe eta Teofilakto
- Leon V.a Armeniarra eta Konstantino
- Mikel II.a
- Teofilo
- Mikel III.a
- Basilio Mazedoniarra
- Leon VI.a Jakituna
- Alexandro Bizantziokoa
- Konstantino VII.a Porfirogeneta
- Erroman I.a Lakapetarra eta Kristobal, Eztebe eta Konstantino
- Erroman II.a
- Nizeforo II.a Fokas
- Joan I.a Tzimiskes
- Basilio II.a
- Konstantino VIII.a
- Zoe (1. agindaldia) eta Erroman III.a
- Zoe (1. agindaldia) eta Mikel IV.a
- Mikel V.a
- Zoe (2. agindaldia) eta Teodora
- Zoe (2. agindaldia) eta Konstantino Monomako
- Konstantino Monomako (bakarrik)
- Teodora
- Mikel VI.a
- Isaak I.a Komneno
- Konstantino X.a Dukas
- Erroman IV.a Diogenes
- Mikel VII.a Dukas eta Androniko, Konstantios eta Konstantino
- Nizeforo III.a Botaniates
- Alexio I.a Komneno
- Joan II.a Komneno eta Alexio Komneno
- Emanuel I.a Komneno
- Alexio II.a Komneno
- Androniko I.a Komneno
- Isaak II.a Angelo
- Alexio III.a Angelo
- Alexio IV.a Angelo
- Nikolas Kanabos, usurpatzailea
- Alexio V.a Dukas
1204–1261
Bizantziar Inperioa
1261–1453
- Mikel VIII.a Paleologo
- Androniko II.a Paleologo eta Mikel IX.a Paleologo
- Androniko III.a Paleologo
- Joan V.a Paleologo
- Joan VI.a Kantakuzeno eta Joan V.a Paleologo eta Mateo Kantakuzeno
- Joan V.a Paleologo
- Androniko IV.a Paleologo
- Joan VII.a Paleologo
- Androniko V.a Paleologo
- Emanuel II.a Paleologo
- Joan VIII.a Paleologo
- Konstantino XI.a Paleologo
Letra etzanean usurpatzaile edo enperadorekideak.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q181764
Multimedia: Maurikios / Q181764
