Autismoa eta LGBT identitateak

Gaur egungo ikerketek diote pertsona autistek LGBT identitate eta sentimendu tasa handiagoak dituztela biztanleria orokorrak baino^[1][2][3]. Honetarako hainbat azalpen proposatu dira, hala nola, jaio aurreko esposizio hormonala, sexu-joerarekin, genero disforiarekin eta autismoarekin lotzen zaiona. Gainera, pertsona autistek gizarte-arauekiko mendekotasun gutxiago izan dezakete eta, beraz, beren sexu-joerari edo genero-identitateari buruz irekiagoak izan daitezke. 2016an argitaratutako berrikuspen batek adierazi zuen autismoaren eta genero disforiaren arteko loturarako hainbat hipotesi proposatu diren arren, froga sendorik ez dutela^[4].

AEBetako ikerketa baten arabera, LGBT pertsona autistek jakinarazi dute bete gabeko osasun-arreta gehiago behar izan dutela biztanleria orokorrak baino, batez ere batez ere babes gutxiago duten lekuetan^[5].

Autismoa eta sexu-joera

Sexualitatearekiko interes orokorra

Pertsona autistek sexu-desiorik edo sexualitaterako gogorik ez dutela dioten lehen erreklamazioak estereotipo oker eta negatibotzat hartzen dira gaur egun^[6][7][8]. Arazo metodologikoen ondorio izan ziren aldarrikapen hauek. Ebidentzia berriagoek diote autista gehienek amodioarekiko zein sexualitatearekiko interesa adierazten dutela^[8].

Pertsona autisten sexu-joera

Autisten artean, jende gutxiago identifikatzen da heterosexual gisa ez-autisten artean baino^[3][9][10]. Ikertzaile batzuk autismoaren, jaio aurreko hormonen eta sexu-joeraren arteko loturaren parte gisa azaltzen saiatzen dira^[11][12][8]. Hori ez da, ordea, proposatzen den azalpen bakarra^[2]. Pertsona autistak biztanleria orokorra baino heterosexuala eta genero gutxiengoetakoa izateko probabilitate txikiagoa duten adostasuna dagoen arren, aldakuntza handia dago eragin horien tamainaren kalkuluetan^[13], eta ikerketa gehienek iradokitzen dute autista gehienak heterosexualak direla^[8]. Sexu-joerari eta autismoari buruzko ikerketek diote pertsona autista gehiagok sentimendu homosexualak eta bisexualak dituztela biztanleria orokorrarekin alderatuta^[6][14]. Autisten artean asexualitatearen tasa altuagoa dela adierazi dute ere, nahiz eta 2019ko berrikuspen-artikulu batek ohartarazten duen datu hauek «kontu handiz interpretatu behar direla, AENa duten pertsonen harreman sozialak ezartzeko zailtasuna kontuan hartuta»^[15]. Era berean, pertsona asexualei egindako inkesta batek aurkitu zuen inkestatuen % 7 edo % 8 inguruk autismo diagnostikoa lortu zuela, AEBetako biztanleriaren estimazioa baino 4 aldiz gehiagok^[16][17][18].

Sexu-joeraren genero desberdintasunak

Ikerketa batzuek diote emakume autistek gizon autistek baino heterosexualitate tasa baxuagoak dituztela^[19][20]. Cambridgeko Unibertsitateak egindako eta Autism Research aldizkariak argitaratutako Interneteko inkesta batek ere berretsi zuen. Inkesta hark iradoki zuen emakume autistek sexu-identifikazio eskaintza zabalagoa zutela emakume ez-autistak eta gizon autistek baino. Inkestatu gazteagoek bere burua homosexual gisa salatzeko probabilitate handiagoa zuten inkestatu zaharragoek baino^[21]. 2021eko berrikuspen baten arabera, zenbait ikerketek adierazi zuten emakume autistek hiruzpalau aldiz bisexual izateko probabilitate handiagoa zutela emakume ez-autistekin alderatuta^[20].

Autismoa eta genero-identitatea

Pertsona autisten genero-identitateak

Autisten artean, genero identifikazioan aniztasun handiagoa dago biztanleria orokorrean baino^[2]. Desberdintasunaren tamaina nabarmen aldatzen da ikerketen metodologiaren arabera^[22].

2016an, ikertzaileek 2011 eta 2015 artean New Yorkeko Unibertsitateko Haur Ikerketa Zentroan autismoaren espektroko nahasmena diagnostikatu zitzaien 492 haur eta nerabeen arteko genero-aniztasuna aztertu zuen ikerketa bat argitaratu zuten. Prentsan berri eman zuten ikerketak ondorioztatu zuen haur autistek haien adinkide ez-autistek baino sexu-aniztasuna erakusteko probabilitate zazpi aldiz handiagoa zutela^[23].

2018an argitaratutako ikerketa batek dio adimen-urritasunik gabeko pertsona autistek (gehienetan helduek), eta batez ere jaiotzez emakumezko generoa esleitu ziotenek, esleitutako generoarekin identifikazio baxuagoa zutela eta genero horri buruzko autoestimu baxuagoa zutela pertsona ez-autistek baino^[24]. 2020an argitaratutako ikerketa konparagarri batek ondorioztatu zuen jaiotzez emakumezko generoa esleitu zioten pertsona autistek (gehienetan helduek) transgenero gisa identifikatzeko probabilitate gehiago zutela kontrol-talde ez-autistarekin alderatuta^[2][11].

Genero-identitate ez-bitarrak

Autista batzuk ez-bitar gisa identifikatzen dira. Askok uste dute autismo dela eta, beren generoaren ulermen oso ezberdina dela haiengandik espero dena baino^[25][26].

Pertsona autista batzuek, besteak beste, genero-identitate ez-bitarrak dituztenak, beren generoa identifikatzen dute gaztetatik. Hala ere, norberaren onarpena atzeratu egin daiteke gizartean nagusia den generoaren diskurtso bitarragatik, baita beren burua deskribatzeko hitz zuzenen ezagutza ezagatik ere^[27].

Pertsona autista batzuek autigender terminoa erabiltzen dute genero zentzuarekin duten esperientzia berezia deskribatzeko^[28]. Termino hori sarritan gaizki interpretatzen da, autismoa norberaren generoa dela esanez^[26][29].

Genero disforia pertsona autistengan

Genero disforia diagnostikoa duten pertsonek autismoaren ezaugarriak maizago dituzte, genero disforiarik ez dutenekin alderatuta. 2022ko meta-analisi batek ondorioztatu zuen genero-disforiaren prebalentzia handia dagoela autismoa diognostikoa zuten pertsonengan. Ikertzaileek diote datuek autismoaren eta genero disforiaren arteko lotura iradokitzen dutela, baina ikerketa gehiago behar dela^[22].

DSM-5-TR-ren arabera, genero disforia diagnostikatzea zaila izan daiteke autistengan, hauek genero-rolen inguruan zehatz pentsa dezaketelako eta/edo euren testuinguru soziala ulertzeko zailtasunak izan ditzaketelako^[30].

Literatura zientifikoan pertsona autistengan genero disforiaren kasu-azterketa ugari ezagunak diren arren, genero disforiaren eta autismoaren konbergentzia ebaluatzeko lehen ikerketa ez zen 2010era arte argitaratu^[31][32].

Ezaugarri autistak pertsona transgeneroengan

2022ko meta-analisi batek autismoaren ezaugarrien eta genero disforiako sentimenduen artean erlazioa dagoela ondorioztatu zuen. Hala ere, ikertzaileek diote ezer gutxi ezagutzen dela autismoaren ezaugarriak dituzten pertsona ez-autistei buruz^[22].

Zenbait ikerketek gainjarri bat nabaritu dute autista eta transgenero izatearen artean^[33][34]. 2011n, ikertzaile britainiarrek ondorioztatu zuten gizon transek autismoaren ezaugarri gehiago zutela emakume transek baino^[35]. Hala ere, 2013an egindako ikerketa batek ondorioztatu zuen ikusitako ezaugarrietan ez zegoela desberdintasun handirik gizon trans eta emakume transen artean^[36]. Beste ikertzaile batzuek autismoaren ezaugarrien prebalentzia nabaritu dute ez-bitar edo genderqueer gisa identifikatzen direnen artean^[33].

Generoa baieztatzeko arreta eta pertsona autistak

2014ko abenduan, lau ikertzailek ondorioztatu zuten autismoaren espektroan egoteak ez duela genero trantsizioa eragozten eta pertsona horiei beren genero identitateak aztertzen laguntzeko metodoak proposatu zituzten^[37].

2022ko inkestak aurkitu zuen askotan komunikazio- eta pentsamendu-estiloetan desberdintasunak egon zirela genero kliniketako medikuen eta bezero autisten artean, eta egokitzapenak egin behar zirela ondorioztatu zuen^[38].

Erreferentziak

Kanpo estekak

• Datuak: Q108696374